Havenga Bouw bouwt aardbevingsbestendige en energieneutrale woning
‘Bevingen van 1,0 op de schaal van Richter voel je niet, maar de trilling veroorzaakt wel degelijk schade’
Deze woning kan een aardbeving hebben
Wie de stad Groningen uit rijdt richting Loppersum, komt Garmerwolde tegen. Het 450 inwoners tellende dorp ligt aan het Damsterdiep. Hier woont sinds 1923 de familie Havenga. Het huis van de familie Havenga, waar we het interview houden, is nog gebouwd door de overgrootvader van Johan en Peter Havenga. Zij stapten in 1994 bij hun vader in het bedrijf en namen het in 2001 over.
Peter: ‘Onze familie heeft altijd in Groningen gewoond en gewerkt. Mijn overgrootvader was boer en had een slagerij aan huis. Mijn vader richtte hier in 1964 zijn aannemersbedrijf op. Hij werkte vooral voor particulieren in de regio. Nu, 55 jaar later, doen we dat nog steeds, maar we werken ook voor bijvoorbeeld de Rijksuniversiteit Groningen en het Waterschap. We zijn echte Groningers. Ook mijn moeder is actief in de buurt. Ze werd zelfs Groninger van het Jaar én is koninklijk onderscheiden.’
Aardbevingsbestendig én energieneutraal
‘We nemen diverse soorten werk aan, want we zien overal een uitdaging in’, vertelt Johan. ‘Zo werden we via iemand uit het dorp zelfs gevraagd om te bouwen aan een Nederlandse molen in de Verenigde Staten!’ Op dit moment werken ze in het dorp Ten Boer even verderop een aardbevingsbestendige woning. Peter: ‘Dat is in alle opzichten geen standaardwoning. Hij is én aardbevingsbestendig én gebouwd volgens het IBEX concept [zie kader, red.], wat betekent dat de woning energieneutraal en onderhoudsarm is.’
Miljoenenschade door aardbevingen
In 1959 werd onder de provincie Groningen een gasbel ontdekt, korte tijd later waren de eerste boortorens een feit. De winning van gas lijkt lucratief, maar kost ook veel. Op Eerste Kerstdag 1986 wordt een aardbeving gemeten van 3,0 op de schaal van Richter. De politiek grijpt pas na 2012 in, met de aardbeving die een kracht van 3,6 op de schaal van Richter had, in de plaats Huizinge. Sindsdien is de situatie regelmatig in het nieuws. Mensen zijn boos op de NAM, die verantwoordelijk is voor de gaswinning en voor de beoordeling en afwikkeling van aardbevingsschade. Nadat in januari 2018 opnieuw sprake is van een aardbeving, deze keer met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter, wordt besloten dat schades voortaan moeten worden beoordeeld door de onafhankelijke commissie Mijnbouwschade. Daarnaast wordt de gaswinning teruggebracht. Peter: ‘De grote bevingen komen in het nieuws – op 22 mei was er weer een van 3.4 op de schaal van Richter – maar er zijn talloze kleinere bevingen. Die voel je niet per se, maar de trilling is er wel en die zorgt voor schade. Denk aan scheuren in muren, maar ook aan instortende vloeren. Momenteel is hier veel herstelwerk gedaan, onder andere door ankers te plaatsen, maar er is nog weinig sprake van constructieve versterkingen. Dat heeft allemaal te maken met kosten. Soms mogen reparaties daardoor niet uitgevoerd worden en dat is schrijnend. We hebben hier wel eens bij huilende mensen aan tafel gezeten.’
Extra zwaar gebouwd
De aardbevingsbestendige woning die Havenga bouwt, kan flink wat hebben. Johan: ‘De woning is bevingsbestendig tot een PGA-waarde van 0.18g conform de NPR9998:2017 bij een herhalingstijd van 475 jaar. Deze woning is een houtskeletwoning – dat is licht en daardoor heb je geen gewicht in de top van de woning – waarbij de verankering van de wanden naar de fundering, de verdiepingswanden en de vloeren extra zwaar is uitgevoerd. Je spreekt hier van een zwaar U-profiel dat wordt ingestort in het beton, met zware strippen die de wanden koppelen en een bandijzer om de verdiepingsvloer die afschuifkrachten moeten voorkomen. Daarnaast is er op sommige wanden extra plaatmateriaal bevestigd. De kennis die je nodig hebt voor het bouwen van een dergelijke woning komt van een constructeur die we hebben ingehuurd, het is echt een specialisme. In Nederland heeft de NAM constructeurs die het werk controleren. Mensen die een dergelijke woning laten bouwen kunnen in aanmerking komen voor een subsidie via de nieuwbouwregeling van de NAM.’
Rc-waarde 8,0
Stiho leverde voor dit project hout, isolatie, folie, steenwol en YBS SuperQuilt, een laagjesisolatie. Peter: ‘De SuperQuilt in combinatie met de steenwol én luchtdicht bouwen levert een dubbele isolatie op. De wanden halen een rc-waarde van rond de 8, evenals het dak. Stiho regelde ook dat tremco illbruck langskwam om ons te adviseren over luchtdicht bouwen. Het is prettig dat ze zo met ons meedenken. Mede daardoor kunnen we dit soort projecten aannemen. Mooi toch, zo’n project voor zo’n klein bedrijf als dat van ons?’
IBEX
IBEX is een concept van een aantal samenwerkende partijen, waaronder een architect, een duurzaam-adviesbureau, een installatiebedrijf en enkele bouwbedrijven, waaronder Havenga Bouw. Woningen die worden gebouwd volgens het IBEX-concept zijn energieneutraal en onderhoudsarm. IBEX is ontstaan vanuit de LIVA, een inkooporganisatie waar de samenwerkende partijen bij zijn aangesloten. Meer lezen? Kijk op ibexconcept.nl.
Stiho-bouwplein Groningen
John Veenstra van Stiho-bouwplein Groningen: ‘Een deel van ons assortiment in Groningen is toegespitst op de reparatie van schade die is ontstaan door aardbevingen. Daarbij kun je denken aan spiraalankers in basalt of rvs, op rol en staven (Mapei), ankermortel (Mapei en ABC Adamas), voegmortel in verschillende kleuren (Mapei en ABC Adamas) en dan is er nog de typische Groningse gevelsteen van steenfabriek Strating uit Oude Pekela: Groningen rood. Daarnaast levert Stiho andere gevelstenen die veel voorkomen in Groningen.